Bez kategorii

Nagłe zaburzenia widzenia – co może je spowodować?

Wszelkie zaburzenia widzenia utrudniają codzienne funkcjonowanie. Nie wolno ich lekceważyć – nie tylko ze względu na uciążliwość objawów, ale też na ryzyko związane z postępem zmian, które mogą prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń narządu wzroku. Szczególny niepokój powinno wzbudzić nagłe niewyraźne widzenie.

Na czym polegają nagłe zaburzenia widzenia?

Chwilowe zaburzenia widzenia nie zawsze muszą świadczyć o poważnej chorobie. Może dojść do nich np. na skutek gwałtownej zmiany pozycji – wówczas spadek ciśnienia tętniczego wywołuje mroczki przed oczami. Tak stan ustępuje w ciągu chwili. Przez pogorszenie wzroku w krótkim czasie należy rozumieć takie nagłe objawy, jak np.:

  • utrata ostrości widzenia, zamglenie obrazu,
  • dwojenie lub inne zniekształcenia obrazu,
  • intensywne mroczki lub błyski w oku,
  • ostry ból oka,
  • przekrwienie oka,
  • rozszerzenie źrenic (nieadekwatne do oświetlenia albo tylko w jednym oku),
  • zezowanie lub ograniczenie ruchomości oka,
  • ubytki w polu widzenia,
  • całkowita utrata poczucia światła.

Wyżej opisane zaburzenia widzenia mogą wystąpić w jednym oku lub być obuoczne. Towarzyszyć im mogą inne symptomy, np. światłowstręt, silny ból i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty. Niezależnie od przyczyn takiego stanu, przy nagłym pogorszeniu wzroku nie należy liczyć na samoistną poprawę. Niezbędna jest pilna konsultacja okulistyczna, a często rozszerzona o pomoc innych specjalistów, np. neurologa. Szybka interwencja nierzadko chroni pacjenta przed całkowitą ślepotą.

Nagłe pogorszenie wzroku a choroby siatkówki oka

Choroby siatkówki oka najczęściej są przyczyną nagłego pogorszenia wzroku w jednym oku – nawet jeśli przewlekłe zmiany postępują obuocznie. Siatkówka wyściela wnętrze tylnej powierzchni gałki ocznej i odpowiada za przetwarzanie bodźców świetlnych z otoczenia na impulsy nerwowe, które trafiają do odpowiedniego ośrodka w mózgu. Wszelkie nieprawidłowości w obrębie tej struktury mogą powodować problemy ze wzrokiem.

Częstą przyczyną zaburzeń wzroku jest odwarstwienie siatkówki od błony naczyniowej oka, która zaopatruje ją w tlen i substancje odżywcze. Może nastąpić to na skutek zmian zwyrodnieniowych oka, w powikłaniu zabiegów operacyjnych czy przewlekłych chorób ogólnoustrojowych. Niekiedy odwarstwienie siatkówki następuje przy większym wysiłku fizycznym, urazie głowy lub samego oka. Taki stan może skutkować nagłą utratą ostrości widzenia, zaburzeniami widzenia barwnego czy brakiem ciągłości spostrzeganych linii. Zjawiskom tym często towarzyszą mroczki czy błyski w oczach. W zaawansowanym stadium zmian pacjenci mogą czuć się tak, jakby oko przesłaniała zasłona.

Podobne objawy powoduje inne schorzenie dotyczące siatkówki, jakim jest retinopatia cukrzycowa, czyli powikłanie nieustabilizowanej cukrzycy. W jej przebiegu dochodzi uszkodzenia naczyń w obrębie gałki ocznej, mikrokrwawień, powstawania patologicznych zrostów. Zmiany te prowadzą do uszkodzeń siatkówki (m.in. do obrzęku plamki żółtej odpowiedzialnej za ostre widzenia), a w ostateczności do jej odwarstwienia. Dodatkowo przy retinopatii cukrzycowej może nastąpić większy wylew krwi do ciała szklistego, co powoduje nagłą utratę widzenia w oku.

Problemy ze wzrokiem przy chorobach nerwu wzrokowego

Najbardziej niebezpiecznymi chorobami oka są te, które dotyczą nerwu wzrokowego, przewodzącego do mózgu impulsy nerwowe z siatkówki. Na nerw wzrokowy mogą oddziaływać niekorzystnie różne czynniki – infekcje (np. oczna postać półpaśca), choroby zapalne (zapalenie nerwu wzrokowego), toksyny, urazy, niedokrwienie (w przebiegu chorób sercowo-naczyniowych), niedobory pokarmowe (np. niedobór witaminy B12). Do mechanicznego uszkodzenia nerwu wzrokowego dochodzi w przebiegu jaskry albo w związku z obecnością guza wewnątrzgałkowego.

Każda ze zróżnicowanych przyczyn może spowodować neuropatię nerwu wzrokowego, czyli stan, w którym nerw ten zostaje uszkodzony i nie działa prawidłowo. Zmiany mogą postępować powoli, początkowo powodując rozmazywanie się obrazu lub utratę części pola widzenia. Często pozostają przez chorego niezauważone, jeśli zaburzenia wzroku w jednym oku kompensowane są obrazem z drugiego, zdrowego oka. Z biegiem czasu jednak – albo pod wpływem nagłego zaostrzenia choroby (np. ostrego ataku jaskry) – może dojść nagłego pogorszenia wzroku, a nawet jego całkowitej utraty.

Chwilowe zaburzenia widzenia a schorzenia zapalne

Schorzenia zapalne oka to infekcje spowodowane przez bakterie lub wirusy, ale też stany wywołane chorobami autoimmunologicznymi albo podrażnieniem przez czynniki zewnętrzne. Mogą one dotyczyć różnych struktury oka, stanowiąc przyczynę pogorszenia wzroku w krótkim czasie. Przykładem jest choćby jedna z najczęstszych chorób narządu wzroku, jaką jest zapalenie spojówek, które – oprócz innych dokuczliwych objawów – może sprawiać, że widzi się jak przez mgłę. Poważniejszymi schorzeniami są zapalenia rogówki, tęczówki albo ciała rzęskowego. Zdarzają się również przypadki zapalenia błony naczyniowej oka albo tkanek miękkich oczodołu. Takie choroby mogą powodować nagłą utratę ostrości widzenia, światłowstręt, ból oka, ból głowy. Chwilowe zaburzenia widzenia ustępują pod wpływem leczenia, ale jeśli nie zostanie ono w porę podjęte, mogą prowadzić nawet do trwałej utraty wzroku.

Neurologiczne przyczyny zaburzenia widzenia

Problemy ze wzrokiem nie muszą wynikać z patologii w strukturach oka. Dzieje się tak w przypadku zaburzeń neurologicznych, z których niektóre wprawdzie dotyczą bezpośrednio nerwu wzrokowego, ale mogą też dotyczyć ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za interpretację impulsów wzrokowych. Przyczyną nagłego pogorszenia widzenia może być udar mózgu, szczególnie jeśli jest zlokalizowany w części potylicznej mózgowia (właśnie tam znajdują się ośrodki wzrokowe) albo w okolicach, przez które przechodzą drogi wzrokowe. Częste zaburzenia wzroku po udarze to utrata części pola widzenia czy problemy z przetwarzaniem wzrokowym.

Przyczyną neurologicznych zaburzeń widzenia mogą też być choroby przewlekłe, np. stwardnienie rozsiane. Zapalenie nerwu wzrokowego i związane z nim niewyraźne widzenie to często jeden z pierwszych symptomów SM. Przy zaostrzeniu objawów może dojść nawet do całkowitej utraty wzroku. Inne problemy ze wzrokiem, jakie towarzyszą chorobie, spowodowane są porażeniem nerwów czaszkowych odpowiedzialnych m.in. za kontrolę ruchów gałek ocznych. Możliwe konsekwencje to podwójne widzenie, oczopląs (w związku z którym obiekty nieruchome wydają się być w ruchu), a także opadanie powieki. Charakter objawów w stwardnieniu rozsianym może być zmienny w zależności od tego, które ośrodki zostaną zaatakowane w danym rzucie choroby.

Inne problemy neurologiczne, które mogą powodować nagłe pogorszenie wzroku (w jednym oku lub obuoczne) to np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych albo wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego spowodowany obecnością guza w obrębie mózgowia lub urazem głowy połączonym z obrzękiem tkanki.

Problemy ze wzrokiem a choroby naczyniowe

Nagłe zaburzenia widzenia mogą być też skutkiem problemów naczyniowych. Niektóre z nich – podobnie jak schorzenia neurologiczne – mogą dotyczyć ośrodków wzrokowych w mózgu. W krótkim czasie pogorszenie wzroku może spowodować np. krwotoczny udar mózgu albo pęknięcie tętniaka. W takich przypadkach symptomy to np. nagłe pogorszenie widzenia w jednym oku, ubytki w polu widzenia czy dwojenie.

Zaburzenia wzroku mogą być też związane z unaczynieniem gałki ocznej. Ich przyczyn należy upatrywać w takich schorzeniach przewlekłych, jak cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze, ale do takich zmian, jak krwawienie wewnątrzgałkowe, a także zator lub zakrzep naczyń siatkówki może dojść także na skutek urazu. W przypadku krwawienia wewnątrzgałkowego obecność krwi zmniejsza przezierność struktur oka, czego skutkiem jest niewyraźne widzenie. Niebezpieczne zatory i zakrzepy skutkują niedokrwieniem nerwu wzrokowego, co powoduje nagłe zaburzenia widzenia, a w krótkim czasie może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Czy nagłe pogorszenie wzroku jest odwracalne?

To, czy chory może odzyskać pełną sprawność narządu wzroku po incydencie nagłej utraty widzenia, zależy od wielu czynników, m.in. przyczyny problemu, czasu, jaki upłynął od chwili jego wystąpienia, ogólnego stanu zdrowia i wieku chorego. W każdym przypadku niezbędne jest natychmiastowe wykonanie badań diagnostycznych, które pozwolą ustalić przyczynę problemu, i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

W zależności od postawionego rozpoznania leczenie zmian związanych z nagłymi zaburzeniami widzenia polega na:

  • farmakoterapii (służącej np. obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego albo wyleczeniu infekcji),
  • interwencji zabiegowej (laseroterapii lub klasycznym zabiegu chirurgicznym, np. przy odwarstwieniu siatkówki),
  • leczeniu choroby podstawowej (np. interwencji neurologicznej przy udarze mózgu).

Takie incydenty, jak chwilowa utrata ostrości widzenia, często są nieuniknione – mogą spotkać nawet młodą, zdrową osobę. Ryzyko problemów ze wzrokiem można jednak zmniejszać, dbając o jego higienę. Wpisuje się ona w ogólnie pojęty zdrowy styl życia – prawidłowo zbilansowaną dietę, umiarkowaną aktywność fizyczną (najlepiej na świeżym powietrzu), odpowiednią dawkę wypoczynku i snu. W przypadku narządu wzroku niezmiernie istotne jest chronienie go przed szkodliwym wpływem czynników środowiskowych – pracą przy słabym oświetleniu, zbyt długim wpatrywaniem się w ekran (komputera, smartfonu, telewizora), ekspozycją na promieniowanie UV czy dym papierosowy. Troska o wzrok powinna też obejmować regularne wizyty kontrolne u okulisty.