Perymetria – badanie pola widzenia

Perymetria to badanie pola widzenia, najczęściej wykonywane komputerowo – urządzeniem nazywanym polomierzem (inaczej – perymetrem). Służy m.in. rozpoznawaniu jaskry w jej wczesnym stadium i monitorowaniu postępu choroby. Badanie jest całkowicie nieinwazyjne, ale wymaga dużego zaangażowania ze strony pacjenta.

Czym jest pole widzenia?

Pole widzenia to obszar (zakres przestrzeni), który dana osoba może objąć wzrokiem, patrząc nieruchomo w jeden punkt. U zdrowej osoby pole widzenia każdego oka obejmuje około 150° w poziomie (większą przestrzeń od strony skroniowej, mniejszą – od strony nosowej) i 135° w pionie. (czyli poniżej i powyżej osi spojrzenia). Przy spojrzeniu obuocznym pole widzenia jest znacznie większe (około 200° w poziomie i 135° w pionie), ponieważ mózg, przetwarzając obrazy, łączy impulsy pochodzące z obu oczu. Dzięki temu możliwe jest także widzenie trójwymiarowe, postrzeganie głębi czy ocena odległości.

W związku z tym, że spostrzeganie jest efektem „współpracy” obu oczu, nawet jeśli w jednym z nich występują pewne ubytki w polu widzenia, mózg jest w stanie skompensować je sygnałami odbieranymi z drugiego oka. W efekcie osoba, u której doszło do pogorszenia wzroku w jednym oku, może przez długi czas nie odczuwać żadnych dolegliwości, zachowując pełen komfort widzenia. Dzieje się tak najczęściej we wczesnym stadium jaskry, ponieważ ubytki w polu widzenia, które powoduje to schorzenie, początkowo dotyczą jego obwodu.

Co to jest perymetria?

Perymetria pozwala na stworzenie precyzyjnej mapy pola widzenia w każdym oku, z oznaczeniem obszarów jego ewentualnych ubytków. W praktyce jest to badanie obwodowego pola widzenia (czyli obszaru, na który patrzy się tzw. kątem oka), ponieważ ocenie widzenia centralnego (za które odpowiada plamka żółta) służy przede wszystkim badanie ostrości wzroku.

Orientacyjne badanie pola widzenia można przeprowadzić bez żadnych przyrządów. Praktykuje się to przy podstawowym badaniu neurologicznym, np. w przypadku podejrzenia udaru mózgu albo po urazach głowy. Wówczas lekarz prosi pacjenta o spoglądanie w jeden punkt, a następnie powoli przesuwa przed nim palec lub niewielki przedmiot. Badany informuje, w którym momencie zaczyna dostrzegać obiekt.

Badania diagnostyczne w gabinecie okulistycznym przeprowadza się z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Na precyzyjną ocenę pola widzenia pozwala polomierz komputerowy (perymetr). Ze względu na mechanizm widzenia obuocznego, badanie perymetrem wykonuje się zawsze dla każdego oka z osobna. Urządzenia komputerowe pozwalają na dokładne określenie umiejscowienia i stopnia ubytków w odbiorze impulsów świetlnych przez siatkówkę oka.

Na czym polega badanie pola widzenia?

Perymetr składa się z półkulistej czaszy, wewnątrz której w czasie badania emitowane są punkty świetlne (w zależności od metody badania – przemieszczające się lub pojawiające i znikające). Pacjent, siedząc przed polomierzem, opiera brodę o specjalny wspornik i patrzy nieruchomo w centrum czaszy. Moment zaobserwowania punktu świetlnego sygnalizuje, naciskając przycisk. Każda taka reakcja jest rejestrowana i analizowana przez komputer, co pozwala stworzyć mapę pola widzenia pacjenta. Nowoczesne perymetry umożliwiają też określenie czułości siatkówki w poszczególnych obszarach. Dzięki archiwizacji wyników można monitorować stan wzroku pacjenta, czyli ewentualną progresję choroby czy skuteczność wdrożonego leczenia.

Perymetria jest bezbolesnym, nieobciążonym ryzykiem jakichkolwiek skutków ubocznych badaniem, po którym pacjent może od razu wrócić do normalnej aktywności. Badanie pola widzenia nie wymaga szczególnego przygotowania, choć jest wskazane, by badany był wypoczęty. Trwająca nawet pół godziny (10-15 minut na każde oko) procedura wymaga dużej koncentracji i dobrej współpracy. Jeśli pacjent nosi okulary do czytania, powinien mieć je w czasie badania.

Co wykrywa badanie pola widzenia?

Perymetria nie należy do badań wykonywanych rutynowo. Zwykle przeprowadza się je w przypadku określonych problemów zdrowotnych (lub ich podejrzenia), do których należą:

• jaskra,
• odwarstwienie siatkówki (i inne patologie tej struktury),
• zwyrodnienia plamki żółtej (o różnej etiologii),
• nowotwory oka,
• nowotwory mózgu,
• niektóre schorzenia neurologiczne (SM, choroba Alzheimera, udar mózgu, migrena).

Badanie polomierzem komputerowym jest szczególnie istotne w profilaktyce jaskry. Pozwala wykryć ją w bardzo wczesnym stadium, kiedy pacjent nie odczuwa jeszcze żadnego dyskomfortu w związku z zawężającym się polem widzenia.

Jaki jest prawidłowy wynik perymetrii?

O prawidłowym polu widzenia można mówić wówczas, gdy

• jego zakres dla obu oczu jest symetryczny,
• nie ma w nim ubytków,
• obejmuje ono typowy dla danego wieku obszar,
• czułość siatkówki jest odpowiednio wysoka.

Interpretacji wyników badania pola widzenia dokonuje okulista, biorąc przy tym pod uwagę indywidualne uwarunkowania (wiek chorego, choroby towarzyszące itd.) oraz pozostałe wyniki badania wzroku (m.in. dna oka).